Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΙΙΙ

Ήρα και Προμηθέας

Έως αυτή τη στιγμή γυναίκες δεν έχουν εμφανιστεί στη γη. Ο Ζευς ζήτησε από τον Ήφαιστο (αδέλφια του ήταν οι Ιαπετίδες Άτλας, Επιμηθέας και Μενοίτιος) να δημιουργήσει μια γυναίκα γλυκιά και γοητευτική, την Πανδώρα.

Οι θεοί της έδωσαν ένα κουτί, μέσα στο οποίο έχουν όλοι βάλει κάτι βλαβερό, και της ζήτησαν να μην το ανοίξει. Έπειτα παντρεύτηκε εκείνον τον Επιμηθέα παρά τις προειδοποιήσεις του Προμηθέα. Βέβαια, η Πανδώρα το κουτί το άνοιξε και έτσι απλώθηκαν στη γη όλα τα κακά του κόσμου και ο Προμηθέας δέθηκε στον Καύκασο να ταϊζει τον αετό...

---

Αυτός λοιπόν είναι ο πρώτος σημαντικός μύθος τον οποίο όπως είπαμε δεν πρέπει να συνδυάζουμε με τη θρησκευτική ζωή. Ο μύθος αυτός αποτελεί κατά κάποιο τρόπο την έκφραση της προσπάθειας του ανθρώπου να κατανοήσει και να ερμηνεύσει αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Οι άλλο μύθοι, ωστόσο, δεν έχουν ανάλογες προεκτάσεις.


Source: Anne Marie Buttin
Wikipedia.org

---

Απόσπασμα από τη «Μυθολογία» του Νίκου Τσιφόρου.

Από το χάος ξεπηδήσαμε κι έμεινε κατάλοιπο να μας παιδεύει μέχρι να ξαναγίνει χάος...Ένα πράγμα που πρέπει να 'ναι σκοτεινό, πηχτό ή νερουλό, μυστηριακό και άγνωστο. Άμα μάθουμε τι είναι, θα γίνουμε το ένα μας με το Θεό. Καλά και δεν το μαθαίνουμε. Ο Ησίοδος λέει ότι ήτανε ο Χώρος. Τρομάρα να του 'ρθει και του Ησίοδου, αλλά αφού το λέει, το λέμε. Κι ο Χώρος αυτός είχε μέσα του σε σπέρμα όλα όσα αποτελούνε το Σύμπαν. Οι πρόλογοι είναι κομμάτι αχάριστοι, αλλά δεν μπορείς να τους αποφύγεις. Μ' όλη τους την κουταμάρα, είναι βλέπεις κι απαραίτητοι. Να μη λέμε τη Μυθολογία σκέτα σαν παραμύθι, να της δώσουμε και μια μορφή. Μια αλήθεια. Όση αλήθεια μπορείς να βρεις μέσα στο μύθο. Και για να τιμήσουμε τη μνήμη του Ησίοδου, πρέπει να πούμε ότι η μυθολογική θεωρία του δεν ξεφεύγει και πολύ από την επιστημονική εξήγηση της Κοσμογονίας.

Οι θεωρίες του 'Εντιγκτον, του Λεμαίτρ, του Ρόσελ, του Χέρτζμπρουκ, του Μιλν, του Μεντζ, του Λαπλάς (πού να τις πούμε όλες) συγγενεύουν αρκετά με την Κοσμογονία του Ησίοδου. Κι εμείς που κάνουμε μυθολογία, θα ξεφύγουμε από την Επιστήμη.
"Εν αρχή ην το χάος", έτσι το θέλει κι ας λέει ο Όμηρος ότι πρώτος ήταν ο Ωκεανός που είχε παντρευτεί τη Θέτιδα. Ο Όμηρος ήταν ποιητής και ρομαντικός. Ό,τι γουστάρει το λέει. Κι άσε που μπορεί να του δίνανε και το Νόμπελ, έτσι κι έγραφε "μονοκοτυλήδονα"...

---

---

Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΙΙ

Ο πιο σπουδαίος ελληνικός μύθος:

Η δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου

Το Χάος έκανε δυο παιδιά, τη Νύχτα και το Έρεβος. Έρεβος, λέγανε οι αρχαίοι ό,τι βρίσκεται κάτω από τα πόδια μας, μέσα στη γη και τόσο μακριά, όσο ο ουρανός από πάνω μας. Από τη Νύχτα και το Θάνατο γεννήθηκαν ο Έρωτας και η Ημέρα.
Η δημιουργία της γης παραμένει αδιευκρίνιστη.

---

---

Τα πρώτα ζωντανά πλάσματα ήταν τα παιδιά της γης και του Ουρανού, περίεργα τέρατα, οι Κύκλωπες και κατά κύριο λόγο οι Τιτάνες. Ο πατέρας τους ο Ουρανός, τα μισούσε. Ο Τιτάνας Κρόνος κυβερνούσε το σύμπαν με τη Ρέα, τη σύζυγό του, μέχρι την ημέρα που ο γιος του Δίας, επαναστάτησε εναντίον του. Ο Κρόνος καθώς γνώριζε ότι κάποιο από τα παιδιά του θα τον έριχνε από το θρόνο, υποχρέωνε τη γυναίκα του Ρέα, να του παραδίδει τα νεογέννητά της, τα οποία, έπειτα, καταβρόχθιζε.

Όταν γεννήθηκε ο Δίας, όμως, η Ρέα, αντί για το νεογέννητο, έδωσε στον Κρόνο μια πέτρα τυλιγμένη στα σπάργανα, την οποία αυτός κατάπιε στη συνέχεια. Όταν ο Δίας μεγάλωσε, εξανάγκασε τον πατέρα του να βγάλει από την κοιλιά του την πέτρα και τα πέντε πρώτα παιδιά που είχε καταπιεί. Η πέτρα τοποθετήθηκε στους Δελφούς. Ο πόλεμος μεταξύ του Κρόνου και των παιδιών του ήταν φοβερός` μπορεί κανείς να δει την αναπαράσταση του στη δωρική ζωφόρο του Παρθενώνα. Οι τιτάνες νικήθηκαν και ο Δίας τους τιμώρησε χωρίς έλεος. Ο Άτλας για παράδειγμα καταδικάστηκε να σηκώνει τη γη στους ώμους του. Έμεινε στον Δία να ξεφορτωθεί τον Τυφώνα και τους Γίγαντες.

---

---

Μέχρι το σημείο αυτό, δεν είχε εμφανιστεί κανένα ανθρώπινο ον. Ένας από τους Τιτάνες, που από την αρχή της διαμάχης είχε πάρει το μέρος του Δία, ανέλαβε να δημιουργήσει τον άνθρωπο. Αυτός ήταν ο Προμηθέας, ο οποίος συνοδευόταν από τον αδελφό του Επιμηθέα, ένα άμυαλο ον, που έδωσε όλα τα δώρα στα ζώα και δεν άφησε τίποτα για τους ανθρώπους. Τότε ζήτησε τη βοήθεια του Προμηθέα, ο οποίος αρχικά έδωσε στους ανθρώπους την ικανότητα να στέκονται όρθιοι. Έπειτα έκλεψε από το άρμα του Ήλιου τη φωτιά, την οποία έδωσε στους ανθρώπους μ΄ έναν πυρσό.

                       

Συνεχίζεται

Source: Anne Marie Buttin
Wikipedia.org

---

---

Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

---

Δεν είναι εύκολο να κατανοήσει κάποιος πως ένας λαός με σκέψη ορθολογιστική, όπως ήταν οι Έλληνες, επινόησε τόσο εξωπραγματικές ιστορίες και έφτασε να τις πιστέψει. Ουσιαστικά η μυθολογία είναι το ακριβώς αντίθετο της λογικής, του λόγου.
Για να μπορέσουμε να το εξηγήσουμε, πρέπει πρώτα να αποδεσμεύσουμε τη θρησκεία από τη μυθολογία. Αν κάποιοι μύθοι προσπαθούν να εξηγήσουν κάποια φυσικά φαινόμενα που συνδέονται με μια θεότητα (π.χ. η λατρεία της Δήμητρας συνδέεται με το φυτικό κύκλο της αναγέννησης της φύσης), ωστόσο δεν μπορούμε να επεκτείνουμε τη σχέση αυτή με το σύνολο της μυθολογίας. Πρέπει πρώτα απ΄όλα να κατανοήσουμε ότι η ιεροτελεστία προηγούνταν του μύθου. Μπροστά σε ένα τελετουργικό αρχαίο και δυσνόητο, συνέθεσαν την ιστορία του θεού, τον τοποθέτησαν μέσα στο χωροχρόνο, του έδωσαν ποικίλα επίθετα, ανάλογα με τις ιδιότητες που εμφανίζει. Έπρεπε να βρεθούν εικόνες εύληπτες για το μέσο άνθρωπο, με τις οποίες να μπορέσει να ταυτιστεί. Η μυθολογία αναπτύχθηκε σε συνάρτηση με δυο άλλες αρχές της ελληνικής θρησκείας, τον πολυθεϊσμό και τον ανθρωπομορφισμό.

---

---

Η ανάγνωση των μύθων δεν ήταν απλώς ψυχαγωγία. Πολλές θεωρίες που αναπτύχθηκαν με τον καιρό είχαν ξεκινήσει από τους μύθους. Ωστόσο θα χρειαζόταν πολύς χρόνος και θα ήταν ιδιαίτερα σύνθετο αν επιχειρούσαμε να τις αναλύσουμε. Μπορούμε μόνο να επισημάνουμε τις πιο πρόσφατες. Ο G. Dumézil διατύπωσε την άποψη ότι η κοινωνική οργάνωση, σύμφωνα με τις τρεις βασικές λειτουργίες των ινδοευρωπαϊκών λαών, εθνική κυριαρχία, πόλεμος και οικονομική παραγωγή, αντικατοπτρίζονται στη θρησκεία. Και όμως, κι ο ίδιος συμπέρανε ότι η θεωρία αυτή είναι αρκετά δύσκολο να αποδειχθεί σε σχέση με την ελληνική θρησκεία.
Οι σύγχρονοι ψυχολόγοι βλέπουν στους μύθους ένα μέσο για να έρθουν στο φως οι εσωτερικές πνευματικές διεργασίες και το υποσυνείδητο του ανθρώπου.
Πρέπει να προσθέσουμε ότι κάποιοι μύθοι επέτρεψαν στους Έλληνες πολίτες να μάθουν και να διεκδικήσουν το απώτερο παρελθόν της οικογένειας και των θεσμών τους. Όλοι οι αστικοί οργανισμοί έχουν κάποια ιστορία που τονίζει το παρελθόν και την αξία τους.
Όπως αναφέρει ο P. Grimal (La religion grecque): «Ο Ελληνισμός προσέφερε θεμελιώδες έργο για την πρόοδο της ανθρώπινης σκέψης. Χάρη στη μυθολογία, το ιερό στοιχείο σταμάτησε να είναι τρομακτικό και ένα σκοτεινό μέρος της ψυχής άνοιξε τις πύλες του στη σκέψη».

---

---

Μπορεί ο Όμηρος και ο Ησίοδος να δημιούργησαν την γενεαλογία των θεών, όμως το έργο τους δεν θεωρούνταν σε καμιά περίπτωση ιερό. Κάθε άνθρωπος είχε το δικαίωμα να μην πιστεύει, αρκεί να μη δρούσε ενάντια στις ιερουργίες και τις τελετές. Η πίστη του πληθυσμού είχε συγχωνευτεί με την ιεροτελεστία. Οι ιερουργίες δεν αμφισβητήθηκαν ποτέ και διατηρηθήκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα.

---

Συνεχίζεται

Source: Anne Marie Buttin
Marie Delcourt
Wikipedia.org